Verschillende huidaandoeningen die voor kunnen komen in het vulvaire gebied zijn o.a. lichen sclerosus, lichen planus en eczeem.
Lichen Sclerosus
Lichen sclerosus (LS) is een huidaandoening waarbij de huid minder soepel en wit van kleur wordt. Vrouwen ervaren vaak veel jeukklachten. In de meeste gevallen ontstaat het bij vrouwen tussen het 45e en 60e levensjaar, maar het kan ook voorkomen op andere leeftijden en bij mannen en kinderen.
LS komt vooral voor op de schaamlippen, maar kan ook voorkomen elders op het lichaam. De oorzaak van LS is niet helemaal duidelijk en LS is tot op heden ook nog niet te genezen. Kenmerkend voor LS is witte verkleuring van de huid. De huid kan tevens stug gaan aanvoelen en minder elastisch wordt. De vorm (anatomie/architectuur) van de vulva verandert door het ontstekingsproces en de daarmee gepaard gaande “verbindweefseling” (sclerose) met littekenvorming. De binnenste schaamlippen kunnen geleidelijk aan kleiner worden en zelfs geheel verdwijnen. De ingang naar de schede (de introïtus) kan door de huidveranderingen en het verlies van elasticiteit nauwer worden. Dit kan pijn bij het vrijen of onvermogen tot penetratie geven. Het gebied rond de clitoris is soms ook aangedaan; deze kan verzonken raken en niet meer zichtbaar zijn, wat gevolgen kan hebben voor de orgasmebeleving. LS komt niet voor in de vagina. Het gebied rond de anus kan wel betrokken zijn, met het voor deze aandoening zo karakteristieke 8-vorm (“figure of 8”) beeld.
Behandeling:
-Goede hygiëneadviezen: bij voorkeur niet wassen met zeep, geen talkpoeder gebruiken, geen strings of synthetisch ondergoed dragen, minimaal gebruik van inlegkruisjes et cetera.
–De behandeling voor LS bestaat uit hormoonzalf of –crème in combinatie met een vethoudende crème.
LS is een chronische huidziekte, die tot op heden nog geen genezing kent. Wel kan de ziekte helemaal rustig worden zodat alleen een onderhoudsbehandeling en soms geen behandeling meer nodig is. In zeldzame gevallen (3-5%) ontstaat huidkanker. Dit is de reden dat jaarlijkse controles geadviseerd worden. Wondjes of zweertjes die blijven bestaan ondanks de behandeling zijn reden voor extra onderzoek.
Lichen planus (LP)
LP is een ontsteking in de huid. Dit kan voorkomen op armen en benen, maar ook in de mond(witte streepjes aan de binnenzijde). Bij ongeveer de helft van de vrouwen met LP in de mond is er ook vulvaire lichen planus. De oorzaak van LP is niet bekend. Er lijkt een probleem met het afweersysteem van het lichaam. Het systeem is ‘overactief’, waardoor stoffen vrijkomen die een ontsteking veroorzaken in de huid. Deze reactie noemen we ook wel een ‘auto-immuunreactie’. Het is niet bekend waarom de afwijkingen op bepaalde plekken wel optreden en ergens anders niet. LP is niet besmettelijk.
LP geeft klachten van pijn en branderigheid en een ‘rauw/schurend’ gevoel. Deze klachten zijn er vooral bij plassen en bij vrijen. Bij onderzoek ziet men aan de binnenkant van de binnenste schaamlippen en/of de ingang van de vagina een glanzend rode of witte huid. Daar wordt ook de pijn gevoeld. Als de afwijkingen langer bestaan, kan het uiterlijk van de vulva veranderen. De binnenste schaamlippen kunnen verdwijnen en vaak is de clitoris niet meer te zien.
Er is niet echt een goede behandeling voor LP. Bij LP op de gewone huid gaat de aandoening vaak binnen ongeveer een jaar vanzelf over. Bij een vulvaire LP is het lastiger. Een behandeling met sterk werkende hormoonzalf kan worden geprobeerd. Een andere optie is behandeling met zalf die de afweer onderdrukt. Het resultaat van de behandelingen is niet goed te voorspellen. In gevallen waar de klachten moeilijk te bestrijden zijn, is behandeling op een gespecialiseerde vulvapoli door een dermatoloog en gynaecoloog noodzakelijk.
Omdat LP een chronische ontsteking van de huid is, is er een iets verhoogd risico van 2% op kanker van de afwijkingen. Alle plekjes die groter worden of bloeden, moeten worden gemeld. Regelmatige controle: 1 keer per 6 tot 12 maanden is aan te raden.
Meer informatie kunt u vinden op de volgende websites:
Eczeem
De term eczeem wordt gebruikt voor huidafwijkingen, die meestal gepaard gaan met jeuk, roodheid, schilfering, kleine bobbeltjes, blaasjes. De huidafwijking kan nattend zijn. Deze verschijnselen zijn het gevolg van een ontstekingsreactie in de huid, die niet veroorzaakt wordt door een micro-organisme.
U kunt last hebben van constitutioneel eczeem of van contacteczeem.
Constitutioneel eczeem is een veel voorkomende aandoening. Constitutioneel eczeem kan behalve op de bekende voorkeursplaatsen ook op de vulva voorkomen. Een droge huid speelt vaak een rol. Verzorging van de huid met vettende crèmes en zalven is daarom belangrijk, evenals behandeling van het eczeem met de middelen die u behandelend arts voorschrijft. Daarnaast is het extra belangrijk om irriterende factoren, zoals zeep, toiletdoekjes en inleggers, zoveel mogelijk te beperken.
Contacteczeem wordt veroorzaakt door een stof die van buitenaf de huid binnendringt. Voorbeelden van dergelijke stoffen zijn crèmes, zalven, sprays, maandverband of rubber. Contacteczeem van de vulva (schaamlippen) kan op zichzelf staan, maar het kan ook als complicatie optreden bij een andere aandoening van de vulva.
Wat kunt u zelf alvast doen? Stop alle mogelijke irriterende factoren. Stop het gebruik van zeep. Gebruik alleen lauw water en dep de huid voorzichtig droog. Ter bescherming van de huid kan een neutrale basiszalf worden gebruikt, zoals witte vaseline, paraffine-vaseline of zinkolie.
Meest voorkomende irriterende factoren
- Zeep, douchegel, shampoo, (zeepvrije) wasemulsies
- Urine
- Ontlasting
- Intiem sprays
- Maandverband/inlegkruisjes
- Zaaddodende pasta